Şu Karşı Yaylada Göç Katar Katar

Genel Bakış

Pir Sultan Abdal'ın bu güçlü nefesi, hem bireysel duyguları hem de toplumsal ve tasavvufi göndermeleri ustalıkla harmanlar. Şiirdeki her bir kıta, ayrılık, özlem, sevda, manevi arayış ve veda temalarını işlerken, "Geçti dost kervanı eyleme beni" dizesiyle bu temaları birbirine bağlar ve acil bir kavuşma arzusunu vurgular.

Birinci Kıta:

• "Şu karşı yaylada göç katar katar / Bir güzel sevdası serimde tüter": Şair, gözünün önünden akıp giden göç kervanlarıyla bir ayrılık ve geçicilik tablosu çizer. Bu ayrılık manzarası, onun içindeki bir "güzel"e olan sevdasının, yani beşeri aşkın ötesinde ilahi bir aşkın ya da bir ideale bağlılığın daima taze ve canlı olduğunu ifade eder. "Serimde tüter" ifadesi, bu sevdanın aklından ve gönlünden hiç çıkmadığını, bir duman gibi sürekli varlığını hissettirdiğini belirtir.
• "Bu ayrılık bana ölümden beter / Geçti dost kervanı eyleme beni": Ayrılığın acısı, şair için ölümden daha ağırdır. Bu, sevdiğinden, yurdundan veya yoldaşlarından (Pirleri, müritleri) ayrı kalmanın dayanılmazlığını vurgular. "Dost kervanı" ifadesi, yola çıkmış olan, belirli bir hedefe doğru ilerleyen bir topluluğu (Alevi-Bektaşi toplumu, hakikat yolcuları) simgeler. Şair, bu kervanın gerisinde kalmamak, onlara yetişmek için bir an önce harekete geçme arzusunu dile getirir.

İkinci Kıta:

• "Şu benim sevdiğim başta oturur / Bir güzelin derdi beni bitirir": Sevilen kişi, en değerli, en saygın konumdadır ("başta oturur"). Bu sevilen, hem beşeri bir aşkı hem de ilahi bir varlığı veya bir davayı temsil edebilir. Bu "güzel"in derdi, yani onun uğradığı sıkıntılar, çektiği acılar veya ona ulaşamamanın verdiği ıstırap, şairi derinden etkiler ve tüketir.
• "Bu ayrılık bize zulüm getirir / Geçti dost kervanı eyleme beni": Ayrılık, sadece bireysel bir acı değil, aynı zamanda bir zulümdür. Bu, özellikle Pir Sultan Abdal'ın yaşadığı dönemin toplumsal koşulları düşünüldüğünde, siyasi baskılar ve ayrılıkların getirdiği zorluklara bir gönderme olabilir. Ayrılık, sevenler arasına giren bir engel, bir eziyettir.

Üçüncü Kıta:

• "Ben gidersem sunam bana ağlama / Ciğerimi aşk oduna dağlama": Şair, olası bir ayrılık veya ölüm durumunda sevdiğine seslenir ("sunam," sevgiliye bir hitap şeklidir). Ondan metanetli olmasını, kendisi için aşırı yas tutarak kendi canını yakmamasını ister. "Ciğerimi aşk oduna dağlama" ifadesi, sevdiğinin duyacağı acının kendisine de tesir edeceğini, onun üzüntüsünün kendi içini yakacağını belirtir.
• "Benden başkasına meyil bağlama / Geçti dost kervanı eyleme beni": Bu, sevdiğinden sadakat beklentisidir. Kendi yokluğunda başkasına gönül vermemesini tembihler. Bu, aynı zamanda Pir Sultan'ın davasına, yoluna olan bağlılığın da bir ifadesi olabilir; yani yoldaşlarının başka yollara sapmamasını istemesi.

Dördüncü Kıta:

• "Gider isem bu il sana yurt olsun / Münafıklar aramızda kurt olsun": Şair, ayrılığı durumunda sevdiğine bulunduğu yerin yurt olmasını diler, ona bir vasiyette bulunur. "Münafıklar aramızda kurt olsun" dizesi, iki şekilde yorumlanabilir: Birincisi, aralarını bozan, ikiyüzlülük yapan kişilerin ifşa olması, gerçek yüzlerinin ortaya çıkması ve böylece zararsız hale gelmeleri ("kurt" burada mecazi anlamda yırtıcı, zarar verici ama aynı zamanda bu özellikleriyle tanınan ve uzak durulması gereken varlık). İkincisi ise, bu münafıkların kendi kötülüklerinde boğulmaları, kendi içlerindeki "kurt" tarafından yenilmeleri şeklinde bir beddua niteliği taşıyabilir. Pir Sultan'ın yaşadığı dönemin siyasi ve toplumsal çekişmeleri düşünüldüğünde, bu dize ikiyüzlü düşmanlara karşı bir duruşu sergiler.
• "Ben ölürsem yüreğine dert olsun / Geçti dost kervanı eyleme beni": Bu dize, ilk bakışta bir beddua gibi görünse de, aslında derin bir sevginin ve hatırlanma arzusunun ifadesidir. Şair, ölümünün sevdiğinin yüreğinde bir iz bırakmasını, unutulmamayı diler. Bu, "beni o kadar sev ki yokluğum sana dert olsun" anlamına gelir.

Beşinci Kıta:

• "Pir Sultan Abdal'ım dağlar aşalım / Aşalım da dost eline düşelim": Şair, kendi adıyla seslenerek bir kararlılık ve çağrı ifadesinde bulunur. "Dağlar aşmak," engelleri, zorlukları yenmek anlamına gelir. Amaç, bu zorlukların ardından "dost eline," yani sevdiklerine, yoldaşlarına, manevi huzura kavuşmaktır.
• "Çok nimetin' yedim helallaşalım / Geçti dost kervanı eyleme beni": Şair, geride bıraktıklarıyla veya yoldaşlarıyla helalleşmek ister. Birlikte geçirilen zamanın, paylaşılanların ("çok nimetin yedim") hakkını teslim eder ve karşılıklı rızalık diler. Bu, bir vedalaşma ve yeni bir yolculuğa çıkmadan önce hesapları kapatma arzusudur. "Dost kervanı"nın geçip gitmekte olduğu vurgusuyla, bu helalleşmenin ve yola çıkmanın aciliyeti bir kez daha belirtilir.

Sonuç olarak, bu nefes; ayrılığın acısını, kavuşma özlemini, tasavvufi bir arayışı, toplumsal eleştiriyi ve bir davaya adanmışlığı dile getiren, Pir Sultan Abdal'ın güçlü edebi üslubunu ve derin iç dünyasını yansıtan ölümsüz bir eserdir.